دمای طبیعی بدن نوزاد بین 36 تا 37 درجه سانتیگراد است که ممکن است برای نوزادان مختلف از 0.6 درجه فارنهایت بالاتر یا کمتر از این حد متفاوت باشد. هر گونه تغییر بیشتر در محدوده دما ممکن است باعث تب یا هیپوترمی (hypothermia) شود. دمای بدن کودکان نسبت به سطوح فعالیت، مصرف مواد مغذی و بیماری‌های مختلف دیگر بی‌ثبات است. اگر دمای بدن شما بالاتر از 37.5 درجه سانتیگراد یا 99.5 درجه فارنهایت باشد، کودک شما از تب رنج می‌برد. اگر دمای بدن پایین‌تر از 35 درجه سانتی گراد پایین آید، این وضعیت به عنوان هیپوترمی شناخته می‌شود.
نوزادان و کودکان تازه متولد شده بیشتر در معرض ابتلا به عارضه هیپوترمی قرار دارند، زیرا بدن آنها دارای سطح بالاتری نسبت به وزنشان است و می‌تواند گرمای بدن را به راحتی نسبت به بزرگسالان کاهش دهد و همچنین نوزادان زودرس یا نوزادانی که سر موقع به دنیا آمده‌اند نیز بیشتر دچار از دست دادن آب در پوستشان می‌شوند. در میان این نوزادان، نوزادان با وزن کم هنگام تولد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری هستند و مستعد کاهش دمای مرکز بدن می‌باشند.
اگر فکر می‌کنید دمای بدن کودک یا نوزاد شما پایین تر از معمول است و دچار لرز و سرگیجه می‌شود ، ممکن است هیپوترمی برای او اتفاق افتاده باشد. بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده و درمان‌های لازم را انجام دهید. برای رزرو وقت ملاقات با پزشک متخصص اطفال می‌توانید با شماره تلفن تماس حاصل فرمایید.
انواع سرما زدگی
بسته به کاهش دمای بدن، سه نوع هیپوترمی وجود دارد. این محدوده‌ها ممکن است کمی متفاوت باشند اما می‌توانند به عنوان راهنمایی برای تعیین و ارزیابی سطح هیپوترمی در کودک شما به کار گرفته شوند.
هیپوترمی سرد یا خفیف
هنگامی که درجه حرارت بدن نوزاد اندکی پایین می‌آید و بین 36.0 درجه سانتی گراد تا 36.4 درجه سانتیگراد (F8 – 96.8 F – 97.5 F) است، پس نوزاد از هیپوترمی خفیف رنج می‌برد.
هیپوترمی متوسط
هنگامی که درجه حرارت کودک شما بین 32.0 C تا 35.9 درجه سانتیگراد باشد (6/89 F تا 6/96 F)، پس نوزاد از هیپوترمی متوسط رنج می‌برد.
هیپوترمی شدید
هنگامی که درجه حرارت خیلی پایین‌تر از 32 درجه کاهی می‌یابد، این عارضه ناشی از هیپوترمی شدید است.
علت هیپوترمی در کودکان چیست؟
برای حفظ دمای طبیعی، چندین سیستم بدن باید با یکدیگر همکاری کنند و از این رو، درجه حرارت پایین بدن به عوامل متعددی وابسته است نظیر:
محیط سرد
اگر محیط اطراف سرد است یا دما کم است، ممکن است منجر به هیپوترمی شود. تهویه مطبوع بیش از حد نیز برای نوزاد مضر است.
عرق کردن
یک نوزاد در یک محیط گرم ممکن است شروع به عرق کردن کند. هنگامی که او به یک محیط سردتر منتقل می‌شود، عرق بدن او همچنان به انتقال گرما به هوای محیط ادامه می‌دهد و گرما را از دست می‌دهد حتی زمانی که نیاز به گرم شدن دارد. این روند بسیار شبیه دویدن به مدت 1 ساعت در آفتاب بعد از ظهر و سپس وارد شدن به یک اتاق تهویه مطبوع است. به این ترتیب، بهتر است که عرق را از بدن کودک از طریق لباس جاذب یا پاک کردن آن پاک کنید.
کمبود چربی بدن
دلیل دیگر این که چرا کودک ممکن است به درستی قادر به تنظیم دمای بدن خود نباشد، نداشتن چربی بدن کافی است. این به ویژه برای نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند صدق می‌کند. با این حال، نوزادانی که با وزن کم سر موقع به دنیا آمده‌اند، و کسانی که به خاطر دلایلی مقدار زیادی چربی از دست می‌دهند نیز ممکن است این مشکل را داشته باشند. این به این دلیل است که چربی یک عایق طبیعی است. این گرما تولید شده توسط بدن را در داخل به دام می‌اندازد، و تضمین می‌کند که کمی گرما از طریق انتقال گرما یا رسانایی از دست می‌رود. به همین دلیل است که افرادی که دارای چربی بیشتری هستند بجز مشکلات متابولیسمی، معمولا خنک شدنشان در گرمای تابستان دشوارتر است.
علاوه بر این، چربی یک منبع آماده انرژی است. هنگامی که چربی بدن برای انرژی تجزیه می‌شود، نتیجه فرعی گرما است. بنابراین نوزادان با مقدار کافی چربی بدن، به دلیل اینکه حرارت از طریق این فرآیند تولید می‌شود، حفظ دمای طبیعی بدن برایشان راحت‌تر است.
عفونت‌ها
اگر فرزند شما کمبود سطوح ایمنی داشته باشد، ممکن است به علت عفونت باعث ایجاد عارضه شود و همچنین ممکن است یک اثر جانبی ناشی از داروها باشد.
کمبودها
کمبودهای تغذیه نیز ممکن است دمای بدن را کاهش دهند. این یک چیز رایج است که مشاهده کنید هنگامی که کودک گرسنه است، موقع لمس کردن بدنش سرد است.
مشکلات عصبی
کودک نوپا که از مشکلات عصبی رنج می‌برد نیز ممکن است دمای کم بدن را تجربه کند و از هیپوترمی رنج ببرد.
دلایل دیگر
موارد دیگری نیز که ممکن است باعث بروز هیپوترمی در کودک شوند عبارت‌اند از:
- موجودی غذا یا اکسیژن غیر عادی
- اختلالات در عملکرد غدد تیروئید که فعالیت متابولیک را تنظیم می‌کنند.
- ساختار پوست، موهای بدن و وزن بدن عوامل موثر در کاهش میزان از دست دادن گرمای بدن هستند.
- کم خونی، کمبود آهن نیز ممکن است دمای بدن را کاهش دهد.
- بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی نیز مسئول کاهش دمای بدن هستند.
- پوشیدن لباس‌هایی که به اندازه کافی گرم نیستند یا لباس نامناسب در محیط سرد.
علائم هیپوترمی در نوزاد
برای اطلاع از اینکه آیا کودک مبتلا به هیپوترمی است یا خیر، والدین، مراقبین و پرسنل پزشکی باید به نشانه و علائمی که کودک نشان می‌دهد توجه کنند.
علائم هیپوترمی خفیف ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تعذیه ضعیف
- پوست قرمز و سرد نسبت به لمس
- گریه‌های اتفاقی ضعیف
- سطح انرژی کم
- آریتمی قلب
- بی‌حال بودن کودک
- قسمت‌هایی از فقدان تنفس
- کمبود اکسیژن در بافت‌های بدن
- احساس سرما در اندام‌ها
- سرگیجه
- از سرما لرزیدن
- تنفس سریع‌تر
- انقباض عروق خونی محیطی
در مورد هیپوترمی متوسط:
- لرز شدید غیر قابل کنترل
- لکنت زبان
- تنفس کم عمق
- مشکل حرکت کردن
در صورتی که کودک شما از هیپوترمی مزمن یا شدید رنج می‌برد، علاوه بر علائم بالا، ممکن است این علائم را نیز نشان دهد:
- کاهش وزن
- عدم موفقیت در رشد
- به دست نیاوردن وزن
- مردمک متسع شده
- نبض کم، غیر منظم یا ضعیف
- بیهوشی
- بدون لرزیدن
- نوار قلب غیر طبیعی
- ضربان قلب کمتر از 60 در دقیقه
- نبض ضعیف، که گاهی اوقات حتی برای تشخیص دشوار است.
تشخیص
تشخیص هیپوترمی معمولا بر اساس نشانه‌های فیزیکی فرد و عارضه‌هایی نمایان می‌شود که در آن فرد مبتلا به هیپوترمی بیمار شده یا مبتلا به بیماری بوده است. آزمایش خون نیز می‌تواند به تایید هیپوترمی و شدت آن کمک کند.
با این حال، در صورتی که علائم خفیف باشند، مانند وقتی که یک فرد سالخورده در محیط داخلی نشانه‌های سردرگمی، عدم هماهنگی و مشکلات گفتاری است، تشخیص ممکن است به آسانی مشخص نشود.
درمان هیپوترمی در نوزادان
توصیه‌هایی برای درمان هیپوترمی در کودکان از تجربه در بزرگسالان و مورد مربوط به موارد کودکان و یا مجموعه موارد گرفته می‌شوند.
احیاء موفقیت‌آمیز کودک مبتلا به هیپوترمی، نیاز به توجه سریع به مراقبت حمایتی (راههای هوایی، تنفس، گردش خون)، ارزیابی و درمان آسیب و یا سایر عارضه‌های پزشکی و مداخلات دوباره گرم کردن دارد که براساس درجه حرارت مرکز بدن متفاوت هستند.
اندازه گیری دمای مرکزی
اندازه گیری دقیق دمای بدن در کودکان مبتلا به هیپوترمی برای درمان مناسب ضروری است. کودکانی که مشکوک به مبتلا بودن به هیپوترمی هستند، باید دمای مرکز بدنشان با یک پروب گرما سنج قابل انعطاف یا از طریق مقعد و یا به طور ایده‌آل در یک محل مرکزی (مثلا مثانه، مری، نازوفارنکس یا محل وریدی مرکزی) گرفته شود.
مراقبت اولیه بیمارستان
کودکان مبتلا به عارضه هیپوترمی باید در موقعیت تاق باز افقی نگه داشته شوند و به آرامی با حداقل حرکت گرفته شوند. پزشک باید لباس مرطوب را از تن کودک جدا کند و قربانی را از قرار گرفتن بیشتر در معرض آن جدا کند (مثلا از پتوهای خشک استفاده کند.). کاربرد گرمای خارجی، اگرچه در بسیاری از مراکز اتوماتیک است، زمانی که گردش خون معیوب است باید اجتناب شود.
اجرای اکسیژن مرطوب و گرم، یک درمان مناسب برای همه بیماران مبتلا به هیپوترمی است. مقدار گرمای دوباره ارائه شده توسط این روش محدود است.
تکنیک‌های گرم کردن
گرم کردن یک روش ضروری برای مدیریت بیمار مبتلا به هیپوترمی است. پزشک بالینی باید در مورد انواع روش‌های گرم کردن در دسترس، استفاده مناسب از روش‌های گرم کردن بر اساس درجه حرارت مرکز بدن و وجود یا عدم وجود گردش خون و نقایص احتمالی آنها، مطلع باشد.
روش گرم کردن غیر فعال
روش گرم کردن غیر فعال شامل حذف لباس‌های سرد یا خیس و اعمال عایق گذاری خشک، مانند پتو، در یک محیط گرم است. روش گرم کردن غیر فعال نیازمند این است که کودک گرما تولید کند و پشتیبانی خاصی از بیمار ارائه نمی‌‌دهد.
روش‌های غیرفعال ممکن است به جلوگیری از خنک شدن بیشتر کمک کنند، اما هنگام درمان کودکان مبتلا به هیپوترمی باید با تکنیک‌های گرم کردن فعال مناسب برای کودکان مبتلا به هیپوترمی همراه باشد.
روش گرم کردن فعال
روش‌های گرم کردن خارجی فعال گرما را به صورت خارجی به بیمار اعمال می‌کنند. این موارد عبارتند از گرم کردن هوای اجباری، گرمای ساطع و استفاده از بسته‌های حرارت شیمیایی یا پدهای آب گرم لوله کشی شده.
روش گرم کردن داخلی فعال
تکنیک‌هایی که گرما را به طور داخلی به بیمار اعمال می‌کنند، به عنوان روش گرم کردن داخلی فعال شناخته می‌شوند.
غیر تهاجمی
تکنیک‌های غیر تهاجمی عبارتند از: تهیه اکسیژن گرم و رطوبت و سالین طبیعی داخل وریدی گرم شده.
تهاجمی
تکنیک‌های تهاجمی عبارتند از: شستشوی فضای عضلات پهلوی چپ، مثانه، معده و یا صفاق با سالین گرم شده. تکنیک‌های تهاجمی برای بیماران مبتلا به هیپوترمی شدید پیشنهاد شده است.
اکستراکورپورال یا برون پیکری
تکنیک‌های اکستراکورپورال عبارتند از: بای پس دلی، اکسیژناسیون غشایی برون پیکری (ECMO). اینها برای کودکان مبتلا به هیپوترمی شدید و کسانی که عدم وجود گردش خون دارند و یا بیمارانی که دیگر روش‌ها برایشان بی‌اثر بوده است توصیه می‌شود.
اقداماتی که باید در خانه انجام شوند
اقداماتی که در خانه می‌توانید برای کودک انجام دهید عبارت است از:
- اگر در منزل هستید، هرگونه لباس خیس یا تر را در بیاورید.
- از بخاری استفاده کنید و اتاق را تا 25 درجه یا بیشتر گرم کنید.
- اگر کودک بیش از 6 ماه سن داشته باشد، نوشیدنی گرم به او بدهید.
- نوزاد را در یک پتوی گرم بپیچانید.
- برای به حداقل رساندن میزان متابولیسم، بچه یا نوزاد را در محیط حرارتی خنثی نگه دارید.
- از بسته‌های گرم، پدهای حرارتی شیمایی بر روی قفسه سینه، گردن، کمر و سایر قسمت‌های بدن استفاده کنید.
پیشگیری از سرمازدگی یا هیپوترمی در اطفال
رعایت موارد زیر در هنگام تولد نوزاد برای پیشگیری از بروز هیپوترمی در او لازم است:
- زایمان باید در یک اتاق گرم (> 25 درجه سانتیگراد) انجام شود.
- روند احیای گرم وفق داده شود.
- کودک بلافاصله خشک شود.
- باید بین کودک و مادر ارتباط پوست با پوست برقرار شود.
- شیردهی باید به موقع انجام شود.
- حمام کردن و وزن کردن باید عقب انداخته شود.
- به موقع باید به نوزاد لباس پوشیده شود و در رختخواب قرار گیرد.
- نوزاد و مادر باید کنار یکدیگر باشند.
- اطمینان از انتقال گرما
- برنامه یا آگاهی از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی
اکنون این مراحل به شرح زیر هستند:
در طول زایمان
زایمان باید در اتاق گرم انجام شود و نوزاد باید بلافاصله با یک حوله نرم و گرم خشک شود. به طور همزمان از حوله دیگری برای پوشش بدن نوزاد استفاده کنید.
سر نوزاد را پوشش دهید و نوزاد را در کنار مادر قرار دهید، زیرا درجه حرارت مادر کمک می‌کند تا کودک گرم نگه داشته شود.
حمام کردن
مواردی که باید رعایت شوند عبارتند از:
- از حمام کردن نوزاد بلافاصله پس از به دنیا آمدن او خودداری کنید و در صورتی که کودک نرمال است او را در روز دوم در تابستان حمام کنید.
- در زمستان یک فاصله طولانی مدت‌تر بدهید.
- از اتاق گرم و آب گرم استفاده کنید و نوزاد را به آرامی بشویید.
- پس از آن، نوزاد را در یک حوله گرم و خشک قرار دهید و مطمئن شوید که سر او نیز پوشش داده شده است.
پرستاری کودک در بیمارستان
برای پیشگیری از هیپوترمی در نوزاد به موارد زیر باید توجه شود:
- کودک را به اندازه کافی و به طور مناسب لباس بپوشانید.
- دمای محیط را با توجه به وزن و سن پس از تولد نوزاد حفظ کنید. در طول روزهای اول، اغلب دمای بدن کودک (ترجیحا هر 3 ساعت) را کنترل کنید.
تماس پوست با پوست (روش کانگورو)
روش کانگورو تکنیکی است که به حفظ دمای بدن نوزاد تازه متولد شده کمک می‌کند، زمان شیردهی را افزایش می‌دهد، و همچنین باعث ایجاد پیوند و رابطه مادر و نوزاد می‌شود. اگر کودک بدون نشانه‌ای از ناراحتی یا بدون زودرسی شدید متولد شود، این روش می‌تواند برای او در خانه به دور از بیمارستان انجام شود. اما اگر نوزاد با وزن کم متولد شود (کمتر از 2500 گرم)، او به مراقبت ویژه نیاز دارد.
- نوزاد را بر روی سینه مادر درون لباس‌های مادر به صورت لخت قرار دهید.
- اجازه دهید کودک هرچقدر می‌خواهد غذا بخورد، اما در هر 2 ساعت، و موقعیت مادر باید به گونه‌ای باشد که وضعیت کودک به صورت عمودی باشد.
- کودک را در دمای گرم نگه دارید، و اگر دمای محیط کم است، به کودک به درستی لباس بپوشانید و اطمینان داشته باشید که سر او پوشیده باشد.
- اگر مادر نزدیک به نوزاد نیست، هر یک از اعضای خانواده باید این روش را انجام دهند و کودک باید در پتوی گرم یا چندین لایه لباس پوشانده شود.
- وقت و بی‌وقت به طور منظم، برای معاینه، واکسیناسیون و ثبت وزن به پزشک مراجعه کنید.
در طول حمل درجه حرارت را حفظ کنید
به منظور جلوگیری از عارضه‌ی هیپوترمی در طول حمل:
- اطمینان حاصل کنید که دمای کودک قبل از حمل ثبات داشته باشد.
- دمای بدن نوزاد را اندازه‌گیری کنید و همیشه قبل از حمل اقدامات اصلاحی را انجام دهید. در صورتی که هیچگونه تجهیزاتی برای ثبت درجه حرارت بدن در دسترس نباشد، برای تشخیص درجه حرارت بدن از لمس استفاده کنید و درجه حرارت دست، پاها، و شکم باید به طور یکسان گرم باشند.
- در حین حمل، کودک را در قفسه سینه مادر نگه دارید.
- به درستی به کودک لباس بپوشانید و دست‌ها و پاها و سر را به طور مناسب پوشش دهید. به طور مکرر لباس‌ها را عوض نکنید یا لباس‌ها را در نیاورید.
